SANCAK BEYLİĞİNDEN VİLAYATE ÜNYE

Son günlerde adı il olacak ilçeler arasında yer alsa’da geçmişinde Osmanlı döneminde sancak beyliği yapmış çok önemli bir öneme sahip Ünye  Milattan önce XV. Yüzyıllara dayanan köklü bir tarihi ile  bir çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır.

Sadece ticaret ve sanayi şehri olarak değil, doğası ve tarihiyle Ünye  turizm alanında da iddialıdır.  

Ünye Antik Çağlardan bu yana önemli bir ticaret merkezidir. Tarihi ipek yolunun Karadeniz’le bağlantısını sağlayan Ünye aynı zamanda önemli bir liman şehridir. Ünye tersanelerinde Osmanlı donanmasının ihtiyaçları karşılanmış, savaş ve ticaret gemileri inşa edilmiştir. Donanmanın ip ihtiyacı uzun dönem Ünye’den sağlanmıştır.

Ünye, kadıları, kaptanları, hattatları ve yetiştirdiği devlet adamlarıyla ünlü .İl olma yolunda tüm Kurum ve STK ları ile tek yürek olarak çalışan Ünye’nin tarihine ve bu gününe gelin birlikte bir göz atalım

Ünye, Karadeniz’de koloniler döneminde MÖ. VIII. Yüzyılda antik bir kent olarak kurulmuştur. Kurulduğu dönemdeki adı günümüze kadar ulaşan ender yerleşim yerlerinden biridir. Bölgede ilk insan yerleşimi, Prof. Dr. İ.  Kılıç Kökten’in yaptığı arkeolojik kazılarda MÖ. XV bin yılına kadar uzadığı tespit edilmiştir. Tarih boyunca birçok kavmin egemenliğinde kalmıştır. İlk topluluk Kaşkalardır. Sonra, sırasıyla Hititler, İskitler (Sakalar), Kimmerler, Khalibler (Ünye ve yakın çevresinde yaşayan yerli halk), Grekler (kolonizasyon olarak), Persler, Pontuslar, Romalılar, Doğu Roma (Bizans) ve Türkler bölgeye hakim olmuşlardır.

Selçuklular döneminde Ünye, Çepni Türkleriyle Rumlar  arasında el değiştirmiştir ve 1346’da Hacı Emir Bey tarafından kesin olarak fethedilmiştir. 1461’de Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon Seferi sırasında Osmanlı yönetimine dahil edilmiştir. Osmanlı döneminde önemli bir yönetim merkezi olan Ünye’de Canik bölgesi ayanı olarak Hacı Ali Paşa ailesini görmekteyiz. 19. yüzyılın başlarında ise Canik Bölgesinin idarecisi Hazinedarzade Süleyman Paşa’dır. Ünye’de yaptırdığı görkemli saray 19. yüzyılın ortalarında tamamen yanmış, geriye sadece surları ve hamamı kalmıştır.

Ünye, Samsun Sancağına bağlı bir kaza iken, 1864 yılında yapılan bir düzenlemeyle il statüsü verilerek Sancak yapılmıştır. Fatsa, Niksar, Erbaa, Bolaman ve Karakuş ilçelerinin bağlandığı Ünye Sancağı üç yıl sürmüş, tekrar kaza haline getirilerek Canik Sancağına bağlanmıştır. Cumhuriyet’in ilanından önce, 4 Aralık 1920’de kaza olarak Ordu vilayetine bağlanmıştır.

93 Harbi olarak bilinen 1876 Osmanlı – Rus Savaşı sonrası önce Çerkez, ardından Gürcü göçleriyle başlayan nüfus hareketi nedeniyle şehir merkezinde Türkçe yanında Rumca, Ermenice, Lazca, Çerkes dilleri ve Gürcüce konuşulmaya başlanmıştır. O dönemde şehir nüfusu 20 bin civarındadır. Köyleriyle birlikte nüfus 60 bini bulur. Samsun, Bafra ve Çarşamba ile birlikte bölgenin en kalabalık kazası durumundadır. O tarihlerde Ünye’nin 104 köyü vardır. Ünye’de 75 cami, 7 kilise, 2 han, 4 hamam, 400 dükkan, 2 medrese (Sadullah Bey ve Hamidiye medreseleri) bulunmaktadır. 1923 Lozan Anlaşması gereği yapılan mübadele sonucunda Ünye nüfusu 5.000’lere kadar düşse de günümüzde Ordu İlinin merkezinden sonra  en kalabalık ilçesi durumundadır. Ünye’de geçmişin çok renkli sosyal ve kültürel hayatı günümüze kadar ulaşmıştır.

ÜNYE’NİN İSİMLERİ Ünye adı, eski kaynaklarda Oinoie, Onea ve Unieh gibi çeşitli yazım biçimine sahiptir. Okunuşu itibariyle Ünye’yi çağrıştıran bu  isimler, Luvi dilinde “bağ, üzüm, şarap” anlamına gelen “Oinos” sözcüğünden türemiştir ve “Şarap yöresi, şarabı bol yöre” anlamına  gelmektedir.

ÜNYE GEZİLECEK YERLER

1.Ünye Kalesi

2000 yıllık bir geçmişe sahiptir. Geçmişten günümüze kadar zarar görmeden kalabilen tarihi yapılar arasında yer alır. İran kökenli Pontus Kralı II. Mithradates tarafından yaptırılan kale M.Ö 250’lü yıllarda inşa edilmiştir. Yenileme çalışmalarının ardından turistik bir değer kazanmıştır.
Ünye – Niksar yolu üzerinde ve 300 m yükseklikte yer alan kalenin en ilgi çekici özelliklerinden bir tanesi; kalenin büyük bir kısmının yalnızca bir kaya üzerine inşa edilmiş olmasıdır. 

Girişin ücretsiz olduğu Ünye Kalesi’nin ilçe merkezi ile arasındaki mesafe 6 km’dir.

2. At Çiftliği ve Binicilik Tesisleri

Sadece turistler tarafından değil yerli halk tarafından da ilgi gören tesis, Ünye Belediyesi’nin desteği ile hizmete açılmıştır. Çiftlikte her sene Rahvan At Yarışları düzenlenir. Hafta sonları çeşitli sosyal alanları açısından oldukça rağbet edilen tesiste, restoran ve halı saha da bulunur. 

3.Ünye Atatürk Parkı

Deniz kenarında bulunan park 60000 m² alana sahiptir. Yeşilin her tonuna ev sahipliği yapan Atatürk Parkı farklı aktivite olanakları nedeni ile de ilçenin sıklıkla gezilen yerleri arasında bulunur. 

Her mevsim ziyaretçilerini ağırlayan park özellikle yaz aylarında oldukça rağbet görür. Park içerisinde; suda yüzen köprü, oyun parkı, su yatakları, futbol sahaları, yürüyüş ve koşu parkurları, basketbol sahaları, lokanta ve çay bahçesinin yanı sıra kamelyalar da vardır. 

Gündüz saatlerinde eşsiz deniz manzarası sunan park, geceleri 100 tane lamba ile aydınlatılarak büyüleyici bir görünüme kavuşur. 

4.Kadılar Yokuşu

Osmanlı Dönemi’nin son dönemlerinde pek çok kadının bu bölgede yetişmesi nedeni ile bu ismi alan Kadılar Yokuşu; Cumhuriyet Meydanı’nda yer alan ve tarihi bir değeri bulunan hamamın arka sokağındadır. Türk İslam ve Rum mimari örneklerini taşıyan birbirinden güzel evler yokuş boyunca sıralanmıştır. 

5.Aya Nikola Kilisesi

Eski dönemlerde kilise olarak kullanılan bölge;  Atatürk Mahallesinde Uzunkum ve Çamlık mevkilerinin tam ortasında yer alan Aya Nikola’ya ev sahipliği yapar. En dikkat çeken özellikleri arasında; karaya 15 metre mesafede ufak bir ada olmasının yanı sıra denizden yürüyerek gidilebilir olması yer alır. 

Çamlık bölgesinin en çok rağbet edilen yerleri arasında bulunan bölgede su derinliği 10 cm ila 30 cm arasında değişkenlik gösterir. 

6.ÜNYE İSKELESİ

Özellikle yaz akşamlarının sıklıkla ziyaret edilen yerlerinden biri olan Ünye iskelesi; sahil bölgesindedir ve Cumhuriyet Meydanı’nın karşısında yer alır. 

Gündüz saatlerine yüzmek isteyenlerin ya da balık tutmak isteyenlerin uğrak yerlerinden biridir. Çevresinde bulunan restoranlarda yeme – içme ihtiyaçlarınızı karşılayabilir ve sonrasında sahil kenarında keyifli bir yürüyüş yapabilirsiniz. 

İskelede farklı bir aktivite yapmak isterseniz yunus adı verilen deniz bisikletleri ile eğlenceli bir gezintiye çıkabilirsiniz. 

7.ASARKAYA MİLLİ PARKI 

Düzenlenen alanları ve doğal güzellikleri ile ziyaretçiler tarafından rağbet gören park, Muhteşem bir Ünye manzarasının yanı sıra Parkın içinde; futbol sahaları, çocuk oyun parkları, voleybol sahaları Mini Hayvanat Bahçesi ve  çardakların yanı sıra değişik aktivitelere olanak tanıyan spor alanları mevcuttur. 

Ziyaretçilerin ihtiyaçlarını karşılamak amacı ile çevresinde birçok işletme bulunur.

8.TOZKOPARAN MAĞARASI

İlçe merkezi ile arasında 5 km mesafe bulunan mağara, Ünye – Fatsa arasında yer alır. Sadece tek bir girişi bulunan mağaranın sağ ve sol tarafında yer alan boğa figürleri ön plana çıkarken içinde yer alan dikitler ve sarkıtlar ziyaretçilerin hayranlığını kazanacak niteliğe sahiptir. M.Ö 5000 yıllarına dayanan bir geçmişi bulunan mağaraya ücretsiz bir şekilde giriş yapabilirsiniz.  

9.YAZ KONAĞI MAĞARASI

Adını aldığı köyün doğal güzellikleri ve tarihi yapılarından biri olan mağara ilçe merkezine 3 km mesafededir. 200 metre uzunluğuna sahip olan mağaranın en önemli özelliği; ilçe sınırları içinde en son keşfedilen tarihi alan olmasıdır. 

İçinde bulunan dikit ve sarkıtları görülmeye değer olan mağaraya giriş yapabilmek biraz zahmetlidir. Bu nedenle giriş yapabilmek için gerekli teçhizata sahip olmanız gereklidir. 

10.ŞEYH YUNUS TÜRBESİ

Türkçe şiirin öncüsü olan mutasavvıf ve halk şairdir. Emre’nin mezarının yer aldığı edilen bölgenin ilçe merkezine olan uzaklığı 5 km’dir. Rivayete göre Yunus Emre türbesinin yer aldığı 10 farklı bölge bulunsa da, Ünye’de yer alan türbenin en doğru alan olduğu kabul edilir. 

11.TARİHİ ÜNYE HAMAMLARI

Ünye Merkezde yer alan hamamların içerisinde Cumhuriyet Meydanında ki hamam ilk önce kilise olarak inşa edilmiş olsa da, Osmanlı’nın hâkimiyetini kazanmasından sonra hamam olarak kullanılmaya başlanmıştır. 

Günümüzde hala hizmete açık olan 2 tane hamam bulunmaktadır bir tanesi tam Cumhuriyet Meydanında diğeri ise meydana 200 metre mesafede yer alan Tarihi Saray hamamıdır.

12.BAKIRCILAR ÇARŞISI

Günümüzde bakır geleneği eski önemini kaybetse de, Cumhuriyet Meydanı’na 50 m mesafede bulunan Bakırcılar Çarşısı’nda bu geleneği devam ettiren dükkânları ziyaret edebilirsiniz. 

Bakır seslerinin yankı bulduğu çarşıda farklı hediyelik eşyalar ziyaretçilerin beğenisine sunulmuştur. 

13.Yeşil ve Mavinin bir alanda olduğu plaj ve mesire alanları

-UZUNKUM PLAJI

Ünye’de yer alan plaj sadece ilçenin değil Karadeniz Bölgesi’nin de en bilindik yerlerinden bir tanesidir. Plajda gereksinimlerinizi karşılayabilmeniz için; büfe, duş, WC ve soyunma kabinleri mevcuttur.

 Kamp yapmayı seviyorsanız doğa ile bütünleşen bu plajında  konaklayabilir ve sığ denizin keyfini çıkarabilirsiniz. 

-ÜNYE ÇAMLIĞI-

Çamlık, şehir içinde olması sebebiyle Ünye halkı ve civar bölgelerden gelen ziyaretçilerinin en çok tercih ettiği mesire ve piknik alanıdır. Adını, 1940larda dikilen çamlardan almıştır. İçerisinde 1800’lü yıllarından kalan Rum Mezarlıkları bulunmaktadır. Eşsiz deniz manzarası, yürüyüş ve koşu yolları, çamların gölgesindeki oturma alanlarıyla ziyaretçilerini beklemektedir.

-ÇINARSUYU-

Kamp, mesire yeri ve plaj olarak hizmet sunan tesis, Ünye ilçesinde yer almaktadır. Hem konaklamalı hem de günübirlik hizmet sunan tesiste yer alan plaj alanında, duş, WC, şezlong, şemsiye, soyunma kabini ve yiyecek – içecek ihtiyacının karşılanabileceği alanlar hizmet sunmaktadır. 

Konaklamalı ve konaklamasız ücret seçenekleri bulunan tesiste, kamp yapan misafirler, plajdan ücretsiz olarak yararlanabilmektedir.

-ÇET DAĞI-

Çet Dağı Mesira Alanı özellikle yaz kış Off Road tutkunlarının ve şehirden uzak doğa ile iç içe olmayı sevenlerin vazgeçilmez mekanı. Çam kokusu içinde güzel bir hafta sonu geçirmek isteyenlerin uğrak mekanı olan Çet Dağı Mesire alanı piknik yapmak ve doğa yürüyüşüne çıkmak için mükemmel alandır.

ÜNYE MEDYA HABER-SAİME TÖNGEL-EMİRHAN AZAKLI